پیام آذری - از شهریورماه 1403 تا کنون سه حادثه معدنی در دامغان رخ داده که در پی وقوع آنها 14 نفر جان خودشان را از دست داده اند نخستین این فجایع شهریورماه 1403 در معدن طزره بود که به کشته شدن شش معدنچی منجر شد دومی جان باختن معدنچی بازهم در معدن طزره همزمان با مهرماه 1403 بود و آخری هم جان باختن هفت کارگر معدن در فروردین ماه 1404 که روی هم 14 کشته یا به عبارتی دیگر جان 14 نان آور خانواده را گرفت.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
افکار عمومی، رسانه ها، فعالان مجازی و مردم استان سمنان به ویژه در پیام رسان ها درباره این حادثه واکنش های بعضاً تندی را داشته و این سوال را مطرح می کنند که اگر مسئولان از حادثه نخست درس گرفته بودند آیا حادثه دوم و سوم رخ می داد و آیا شاهد فروپاشی 14 خانواده در دو سال اخیر فقط در معادن شهرستان دامغان می بودیم؟ چه کسی پاسخگوی خون این معدنچیان بیگناه است. معدنچیانی که در شرایط سخت کار می کنند.

شرایط سخت کاری معدنچیان
مرتضی نیک پندار که خود سابقه کار معدنی را داشته و حالا فعال حقوق کارگران است در گفتگو با خبرنگار بازار، می گوید: حقوق کارگران معادن زغالسنگ دامغان عمدتاً بین 9 الی 11 میلیون تومان و در بهترین حالت 12 میلیون تومان است اما عمده کارگران حقوق 9 الی 10 میلیون تومانی دریافت می کنند اما مهمتر از میزان حقوق، امنیت شغلی این کارگران است به جرات می توان گفت 100 درصد معادن در استان سمنان در حق کارگران اجحاف می کنند و یه عبارت دیگر شرایط « همین که می خواهید اگر نمی خواهید بروید » در تمام معدن های استان حاکم است.
یک فعال کارگری: هنوز مشخص نیست که علت اینکه معدنچیان وارد تونل شده اند چیست ولی می توان حدس زد که در آن روز قصد تست کردن معدن و تونل را داشته اند
نیک پندار با بیان اینکه کارگران از روی دل خوششان نیست که در معادن کار می کنند بلکه مجبور هستند، ابراز داشت: من بارها در فضای مجازی دیده ام که مردم ندیده و نشناخته به خصوص خانم ها اعلام می دارند که اگر شرایط ایمن نیست چرا کارگران اعتراض نمی کنند یا کار را ترک نمی کنند در صورتی که اینطور نیست باید جای کارگران بود تا قضاوت کرد کارگر اگر یکروز کار نکند یعنی یکروز زن و بچه اش غذا ندارند لذا از دور قضاوت کردن راحت است.
وی افزود: کارگران اگر کوچکترین نارضایتی بروز دهند کارفرما به آنها می گوید که خوش آمدید و باید دنبال کار بگردند و در بهترین حالت باید یک هفته معطل باشند تا سر ساختمان آجرچینی کار پیدا کنند اگر بخواهند در معادن دیگر کار کنند شاید سه ماه یا بیشتر طول بکشد تا کار جدید پیدا کنند و عجیب اینکه برای همین ماهی 9 میلیون تومان کار ناایمن و دشوار ده ها نفر هم در صف هستند یعنی کارگر اگر کوچکترین نارضایتی بروز دهد جایگزین می شود پس کارگران مجبور به تن دادن هستند.
هیچ چیز روی اصول نیست
این فعال کارگری می گوید: برخی فکر می کنند اینجا آلمان است که همه چیز روی اصول باشد کارگران لباس مرتب و اکسیژن و ماشین آلات صنعتی و دستگاه های مجهز دمنده اکسیژن و سنسورهای مجهز و ... داشته باشد خیر متاسفانه اینجا به کارگر یک پیکور می دهند و او را راهی تونل می کنند تا صدها متر زیر زمین کار کند در همین فقره مهماندویه معدن اصلا تعطیل بوده و مشخص است که تراکم گاز در آن وجود داشته است این را یک دانشجوی ترم اول معدن هم می داند.
نیک پندار با بیان اینکه هنوز مشخص نیست که علت اینکه معدنچیان وارد تونل شده اند چیست ولی می توان حدس زد که در آن روز قصد تست کردن معدن و تونل را داشته تا بعد از مدت ها تعطیلی دوباره کار را از سر بگیرند، ابراز کرد: متاسفانه برای تست کار ما باید از آدم استفاده کنیم و لذا شرایط معدن جواهر لعل مشخص است که استاندارد نبوده از سوی دیگر هنوز مشخص نیست چه اتفاقی رخ داده و نمی توان قضاوت کرد اما احتمال جبر کاری نیروی کار برای ورود به تونل هم در کنار ایمن نبودن، فقدان هزینه کردن برای ایمنی معادن و نادرست بودن زیرساخت های معدن و ... بوده است.
روایت ترک فعل‌ها
سید محمد اتابک وزیر صمت در سفر به دامغان از تشکیل کمیته تخصصی متشکل از بازرسان وزارت صمت، تعاون و پزشکی قانونی و مهندسان معدن و ... خبر داد و اعلام کرد که بین 10 الی 15روز دیگر امکان دارد که نتایج استحصال شده و به دستگاه قضایی نیز ارجاع داده شود تا با مسببان احتمالی این حادثه برخورد قضایی صورت گیرد.
اگر قرار باشد مقصران واقعی این اتفاقات و تکرار آنها محاکمه شوند باید ابتدا از مسئولان دولتی و نظارتی شروع کرد که متولی پیشگیری از بروز چنین فجایعی هستند
اما مشکل اینجا است که اگر قرار باشد مقصران واقعی این اتفاقات و تکرار آنها محاکمه شوند باید ابتدا از مسئولان دولتی و نظارتی شروع کرد که متولی پیشگیری از بروز چنین فجایعی هستند وگرنه برخورد قضایی با مالک معدن و نهایتاً زندانی کردن او هم دردی را دوا نکرده و جلوی فجایع بعدی را در دیگر معادن استان سمنان نمی گیرد. کما اینکه برخورد قضایی با مسئولان البرز شرقی نتوانست جلوی تکرار فاجعه دوم و سوم را بگیرد و در دو سال اخیر 14 معدن چی فقط در دامغان فوت کردند.
متاسفانه همیشه ورود مسئولان دولتی و قضایی و نظارتی به چنین حوادثی علی الخصوص در سه حادثه اخیر در دامغان، همواره بعد از وقوع فاجعه و به مصداق نوشداروی بعد از مرگ سهراب بوده و این دست ورود ها نمی تواند برای پیشگیری از وقوع چنین حوادثی مفید باشد.

چه باید کرد؟
یک کارشناس معدن در گفتگو با خبرنگار بازار می گوید: اینکه همیشه بعد از وقوع حوادث ( علی الخصوص سه حادثه اخیر معادن دامغان که به کشته شدن 14 کارگر منجر شده است) مسئولان دولتی و نظارتی و قضایی و ... ورود می کنند نشان می دهد که ما در زمینه پیشگیری از وقوع چنین فجایعی هنوز باید کار کنیم و از گذشته ها درس نگرفته ایم، گفت: یکی از کارهایی که باید صورت گیرد، افزایش نظارت ها بر معادن استان سمنان است مشخص نیست پس اداره صنعت معدن دامغان مشخصاً چه کار می کند و مدیر این مجموعه در حقیقت چه کاری را در طول تایم اداری انجام می دهد؟
کارشناس معدن: برخوردی با ترک فعل مدیران دولتی صورت نمی گیرد و استان سمنان را باید بهشت ترک فعل ها دانست
حسین گرگانی با بیان اینکه نظارت دقیق بر عملکرد معادن از جمله اقداماتی است که باید صورت گیرد، بیان کرد: مشکل بزرگ ما در استان سمنان ترک فعل ها است چه از سوی مسئولان دولتی و چه از سوی کارفرمایایان و مالکان کسب و کارها و معادن و پیمانکاران و ... و شاهد هستیم که برخورد های قاطعی هم با این موارد صورت نمی گیرد. همین برخوردی هم که با معادن البرز شرقی در خصوص کشته شدن شش معدنچی در سال 1402 صورت گرفت و وی به زندان محکوم شد برای نخستین بار رخ داد و شگفتی آفرین بود و البته قابل تقدیر ولی باید گفت قصور در حوادث از این دست فراتر از یک مالک معدن است.
وی با بیان اینکه برخوردی با ترک فعل مدیران دولتی صورت نمی گیرد و استان سمنان را باید بهشت ترک فعل ها دانست زیرا هیچ برخورد جدی با ترک فعل ها صورت نمی گیرد، تاکید کرد: در فجایع معدنی غیر قابل باور است که ترک فعل هایی صورت نگرفته باشد حال این ترک فعل های از لحاظ بازرسی و نظارت بوده یا از لحاظ عدم انجام ایمنی ها و کارهای فنی معادن و ... اما به هر صورت باید به ترک فعل ها ورود کرد زیرا وقتی فاجعه ای رخ می دهد 100 درصد مشخص است که یک یا چند نفر کارشان را به درستی انجام نداده اند.
بحث ترک فعل ها البته در روزهای اخیر بارها و بارها در استان سمنان مطرح شده است و نمونه های بسیاری از آن هم اعلام می شود. بسیاری از مردم استان سمنان هم معتقد هستند که برخورد های قضایی باید با تمام ترک فعل ها باشد وگرنه برخورد کردن با مالک یک معدن جلوی بروز حوادث مشابه را نمی گیرد کما اینکه در مقوله البرز شرقی و فوت شش کارگر حتی تذکر هم به اداره کل صنعت معدن و تجارت بابت افزایش نظارت ها داده نشد. در نهایت باید دید که دستگاه قضایی در این زمینه آیا ورود جدی تری خواهد داشت یا خیر؟